Oyun oynamak çocuklar için eğlenceli bir aktiviteden çok daha fazlası. Çocuklar oyun oynayarak sosyal, duygusal ve fiziksel olarak kendilerini güçlendirebilirler ve daha iyi hissedebilirler. Harvard Üniversitesi’nde yapılan araştırmalara göre masa oyunları oynamak (hatta bazı bilgisayar oyunları), çocukların beyinlerinde bir takım olumlu değişikliklere yol açıyormuş. Bizler de konuyu daha iyi açıklamak, oyun oynamanın faydaları üzerine sizlere çeşitli bilgiler vermek istedik. Yazımızda, beyin gelişimi için çocukların hangi tür oyunları oynaması gerektiğinden bahsedeceğiz. Haydi başlayalım.
Oyun Oynamanın Faydaları
2017 yılında Harvard Tıp Fakültesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, yalnızlık sigaradan bile daha zararlıdır. Ya da başka bir açıdan bakacak olursak mutluluk, aile bireyleri ve arkadaşlarla geçirilen zaman ve yakın ilişkiyle doğru orantılı olarak artıyor. Yani çocukların ailesi ile ya da arkadaşları ile oynadığı akıl ve zeka oyunları ya da bazı bilgisayar oyunları onları zihinsel ve fiziksel olarak çok daha iyi duruma getiriyor ve duygusal zekalarını geliştiriyor. Oyun oynamanın faydaları kısaca bu şekilde ama konu biraz daha geniş.
Ayrıca, akıl ve zeka oyunları beyni yapısal ve işlevsel olarak olumlu etkiliyor. Nasıl bir olumlu etki peki bu? Yeni hücre ve nöronların doğmasına sebebiyet veriyor akıl ve zeka oyunları. Bu da beynin diğer bölgeleri ile daha kolay temas kurulmasını sağlıyor. Yani, beynin hafıza bölgesi, dil bölgesi, yetenek bölgesi birbiri arasında çok daha kolay bağlantı kurabilir hale geliyor ve böylece hafıza, dikkat aralığı, uzamsal zeka gibi zihinsel becerilerin düzeyi artıyor.
Heves, Streste azalma ve Sakinlik
2017 yılında Frontiers in Human Neuroscience dergisinde yayımlanan bir makaleye göre satranç ve go (Redka vb.) benzeri oyunları oynayan oyuncuların beynin ödül merkezindeki (Nucleus accumbens) gri maddenin arttığı, amigdala kısmında ise gri maddenin azaldığı belirtildi.
Nucleus accumbens, ödüllendirici ya da hoş olmayan deneyimlerle ilgili çevresel uyaranların işlenmesinden sorumlu olan beyin alanının adıdır. Arzuyu teşvik eden dopamin ve tokluk hissini destekleyen serotonine dayanır işleyişi. Bu bölgede artan gri madde oyuncularda heves, tutku ve pozitif duyguların oluşmasına yardımcı olur.
Amigdala ise beynin medial temporal lobunda yer alan badem şeklindeki nöronlara verilen isimdir. Limbik sistemin bir parçasıdır ve duyguların işleyişinden sorumludur. Amigdalada gri maddenin azalması ise stresin azalmasına ve sakinliğe yol açar.
Daha İyi Karar Alma
Yine aynı araştırma bilgisayar ve masa oyunu oynayanların beyinlerinin insula alt bölgelerinde daha fazla gri madde ve gelişmiş fonksiyonel bağlantıya sahip olduklarını göstermektedir.
İnsula, farkındalıktan sorumlu serebral korteksin küçük bir kısmıdır. Beynin insulalarındaki gri maddede artış daha doğru karar vermeyi kolaylaştırır etki yapar.
Birçok masa oyunları da oyuncuların beyinlerinin hipokampus ve prefrontal korteksini güçlendirir. Bu, IQ, bellek, bilgi tutma ve problem çözme gibi gelişmiş bilişsel işlevlerle sonuçlanır.
İnsan beyinleri, serebral korteksin altındaki temporal lobların her birinde bulunan iki hipokampiye sahiptir. Bunlar temel olarak mekansal gezinme ve yönlendirme ile birlikte bellek konsolidasyonundan sorumludur. Daha iyi hafıza ve demansın(bunaklık) önlenmesi için hipokampusta gri maddenin (cevher) artışı önemlidir.
Prefrontal korteks beynin en önünde yer alır ve mantık, problem çözme, planlama, bellek, dikkatin yönlendirilmesi, hedeflerin geliştirilmesi ve takibi gibi “yönetici işlevleri” yürütmekten sorumludur.
Hafıza Güçlendirme
Yine aynı dergide yayımlanan 2015 tarihli bir araştırma yapılan deneyler sonucunda akıl ve zeka oyunlarının hafızayı ciddi şekilde güçlendirdiğini ortaya koydu. Bununla birlikte algoritmik bağlantılar kurma, sayısal zekayı geliştirme gibi ilave etkileri de görüldü.
Psikolojik Sorunları Azaltma
Araştırmalar ayrıca, aile ile birlikte oyun oynamanın şizofreni, travma sonrası stres bozukluğu, alzheimer gibi hastalık risklerini azalttığını ortaya koymuştur.
Amerikan Psikoloji Derneği’nde yapılan bir başka araştırma ise bilgisayar oyunları oynayan çocukların disleksi riskinin düşük olduğunu belirtmiştir.
Akıl ve zeka oyunlarının bu gibi birçok faydası olsa da ebeveynlere ve öğretmenlere de büyük iş düşüyor. Çünkü ebeveynler ve öğretmenler çocuklarda üstbiliş davranışları teşvik etmeli ve hangi kararın neden alındığı yer yer onlara belirtmelidirler. Bu tür bir eylem çocuklar arasında zihinsel keskinliği geliştirmek için akıl ve zeka oyunlarını daha güçlü araçlar haline getirebilir.
Ayrıca, oyun seanslarını kısa meditasyon seanslarıyla birleştirmek, aile ve arkadaşlarla birlikte harcanan zamanın amacına uygun olabilir ve harcanan zamanı daha keyifli hale getirebilir.
Masa Oyunları ile Bilgisayar Oyunları Arasında Denge Kurun
Evet, oyunlar pek çok bilişsel faydayı beraberinde getiriyor ve oyun oynamanın faydaları say say bitmiyor. Ancak bir denge kurulması da önemlidir. Çünkü özellikle bilgisayar oyunları bazen zararlı olabilir ve bağımlılık yaratabilir.
Ebeveynler ve öğretmenler oyun oynamaya ne kadar zaman harcadığını ve oynanan oyunların türüne karar vermelidir ve bunu dengeli bir şekilde yapmalıdır. Unutulmamalıdır ki, her şeyin fazlası zarardır ve diğer ihtiyaçlar için zaman kalmamasına yol açabilir.
Kaynak: Business Insider